Το παρακάτω κείμενο αποτελεί ένα απόσπασμα από την εργασία του Δημήτρη Άλτα Επικούρεια Φιλοσοφία ή Επικουρισμός; Το αναδημοσιεύουμε, γιατί, ενώ γράφηκε προ τριετίας, είναι το κλειδί για την κατανόηση της συμπεριφοράς των ¨ιδεολόγων¨ απέναντι στην φιλοσοφία, την οποία συμπεριφορά την περιγράφει επακριβώς.

. . . . . Σε μία πρόσφατη συζήτηση στον Κήπο της Θεσσαλονίκης τέθηκε το ερώτημα, αν οι Επικούρειοι θα μπορούσαν να κατέβουν σαν κόμμα στην πολιτική σκηνή της Χώρας. Ο φίλος Γιώργος Καπλάνης απάντησε ότι αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει, γιατί η Επικούρεια φιλοσοφία δεν είναι ιδεολογία και σαν φιλοσοφία βρίσκεται ή θα έπρεπε να βρίσκεται στο ίδιο το υπόβαθρο της πολιτικής, κατά τον ίδιο τρόπο που η φιλοσοφία αν και δεν είναι επιστήμη βρίσκεται στο υπόβαθρο όλων των επιστημών.

Αν η φιλοσοφία παρέχει στην επιστήμη την μέθοδο της έρευνας, έτσι και στην πολιτική παρέχει την μέθοδο της ανάλυσης του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι και το ηθικό πλαίσιο των αποφάσεων που λαμβάνονται.

Aπό τι χαρακτηρίζεται όμως η ιδεολογία; Σύμφωνα με τον Θεοδόση Πελεγρίνη στο λεξικό του της φιλοσοφίας στο αντίστοιχο λήμμα, με τον όρο ιδεολογία γενικώς εννοείται ένα σύνολο ιδεών, θέσεων και αντιλήψεων, συγκροτημένων σε ενιαίο σύστημα, το οποίο προβάλλεται ως η αληθινή εικόνα της πραγματικότητας. Όσοι την υιοθετούν είναι υποχρεωμένοι να σκέπτονται και να ρυθμίζουν την ζωή τους σύμφωνα με αυτό. Όλοι οι “-ισμοι” είναι κατά βάση ιδεολογίες και είναι από την φύση τους δογματικοί και μεταφυσικοί, βασίζονται δηλαδή σε αναπόδεικτα νοητικά σχήματα τα οποία εκλαμβάνουν σαν πραγματικότητα υποβιβάζοντας την υλική πραγματικότητα σε επίπεδο κακέκτυπου των νοητικών αυτών σχημάτων.

Οι ιδεολογίες είναι κατ ’ανάγκη αιτιοκρατικές και τελεολογικές. Αυτό σημαίνει ότι παραδέχονται σκοπό στον οποίο τείνει αναγκαστικά το σύμπαν και κατ’ επέκταση η κοινωνία και ο άνθρωπος. Τον σκοπό τον θέτει κάποιος Δημιουργός ή η αδήριτη αναγκαιότητα στην αλληλουχία των γεγονότων. Ώς κάτοχοι της απόλυτης αλήθειας οι ιδεολόγοι δεν ανέχονται και δεν συζητούν την γνώμη των άλλων στην λογική ότι όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας. Αυτή είναι η λογική του άσπρου-μαύρου του καλού και του κακού που απορρέει από την αρχή του αποκλειόμενου τρίτου του Αριστοτέλη. Έτσι είναι σύνηθες οι ιδεολόγοι να χρησιμοποιούν στις αντιπαραθέσεις τους λόγο «ξύλινο» και αποφατικό, να συνθηματολογούν και να αποδίδουν στους αντιπάλους τους χαρακτηρισμούς και «ταμπέλες» που καμιά σχέση δεν έχουν με την πραγματικότητα οδηγώντας έτσι στην δαιμονοποίηση τους. . . . . .

Δημήτρης Άλτας