Μία από τις πιο παρεξηγημένες θέσεις της επικούρειας φιλοσοφίας είναι διαχρονικά ο ρόλος των τεχνών στην καθημερινότητα των ανθρώπων και το κατά πόσο αυτές μπορούν να διαμορφώνούν συνειδήσεις ή απλά εξυπηρετούν μόνο ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Έχουν ειπωθεί πολλά από την αρχαιότητα έως και στις μέρες μας γι’ αυτό θα αναφέρω επιγραμματικά την θέση του Επίκουρου και του Φιλόδημου για να έχουμε την γενική εικόνα.
Για τον Επίκουρο η χρήση της τέχνης έπρεπε να εμπεριέχει την τελεολογική διάσταση του σκοπού, δηλαδή την ωφέλεια. Η πραγματική τέχνη έλεγε, οφείλει να έχει εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό χαρακτήρα διότι όταν εκλείπει αυτός ο χαρακτήρας και στην θέση του επικρατεί η ιδεαλιστική άποψη ενός άλλοτε ωραιοποιημένου και άλλοτε μοχθηρού πλασματικού κόσμου, η οποία εκφράζεται με την ρήση “η τέχνη για την τέχνη” και που διαστρεβλώνει ηθελημένα τους μύθους και παραποιεί την πραγματικότητα, τότε μετατρέπεται σε τέχνη των φαιδρών που αποπροσανατολίζουν και εξυπηρετούν αλλότριες για τον άνθρωπο σκοπιμότητες
Ο Φιλόδημος από την πλευρά του δύο αιώνες αργότερα, εξειδίκευσε ακόμη περισσότερο την αρχική θέση του Επίκουρου υποστηρίζοντας ότι η μορφή δεν έχει διακοσμητικό χαρακτήρα στην ποίηση αλλά ταυτίζεται με το περιεχόμενο της τέχνης, γι’ αυτό και ο στόχος ανάμεσα στον διαχωρισμό ενός έργου τέχνης σε μορφή και περιεχόμενο, είναι η ύπαρξη αρμονίας και ισορροπίας στα δυο μέρη. Καλός ποιητής είναι εκείνος που δίνει βαρύτητα και στα δύο και τα συνδυάζει αρμονικά. Καλή ποίηση είναι εκείνη που όχι μόνο τέρπει με την κομψή της σύνθεση αλλά πού μπορεί ταυτόχρονα να ψυχαγωγεί και να έχει και μία ηθική διάσταση. Ισχυρίζεται ακόμη ότι κάθε θέμα επειδή είναι διαφορετικό απαιτεί και ανάλογο ύφος και γλώσσα. Επίσης πίστευε ότι η αναδιάταξη των λέξεων σε ένα ποίημα επηρεάζει αναπόφευκτα και το νόημά του.
Με βάση τις παραπάνω τοποθετήσεις διακρίνουμε με σαφήνεια τον σκοπό της τέχνης αλλά και τον ρόλο του καλλιτέχνη, ο οποίος οφείλει να περνάει ιδέες και μηνύματα που έχουν ενίοτε πολιτική και κοινωνική χροιά, να παίρνει θέση για τα γεγονότα της εποχής του, να καταδικάζει, να επικρίνει, να στηρίζει, να έχει φανερή και ξεκάθαρη άποψη, να διαφωτίζει, να αφυπνίζει, να δημιουργεί και να παράγει σκέψη. Μια θέση που εύλογα μας θυμίζει σύγχρονες απόψεις.
Αριστοτέλης Κερασοβίτης