” Η ΜΕΡΚΕΛ ΕΧΕΙ ΔΙΚΙΟ ”
Ασκητάς Αναστάσης
Αυτό είναι ένα μεγάλο κείμενο στο οποίο μέσα γράφω τη φράση “η Μέρκελ έχει δίκιο”, που αν μου το έλεγες πριν δέκα χρόνια, θα σε κλωτσούσα στην καρωτίδα.
Ένας παράγοντας που, όσο περνάει ο καιρός, πιστεύω ότι είναι εξαιρετικά κρίσιμος για την απώλεια ελέγχου και τις αλλεπάλληλες κρίσεις που ζούμε, είναι η διακοπή της σχέσης μας με τον ορθολογισμό.
Ο οποίος από τη μία είναι απαραίτητο εργαλείο για να αναλύσεις μια κατάσταση, από την άλλη είναι και συστατικό στοιχείο του δυτικού κοινωνικού σχηματισμού, για τις αξίες του οποίου – υποτίθεται πως – μαχόμαστε.
Όχι ότι έχει λάμψει με την απόδοσή του τα τελευταία τριάντα χρόνια, αλλά σίγουρα παραμένει μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης που κάθε λογικός άνθρωπος προτιμά από το ρωσικό, το κινεζικό ή άλλα μοντέλα.
Όμως, αντί να παραδεχτούμε πως κάτι δεν πάει καλά και πως ο νεοφιλελευθερισμός μας έχει ωθήσει σε οπισθοχώρηση από βασικές μας παραδοχές και αξίες, επιταχύνουμε το βήμα προς τον τοίχο.
Η κατάσταση απαιτεί ρεαλισμό. Η πραγματικότητα δεν προσαρμόζεται στη βάση όσων πιστεύουμε, αυτά τα οποία πιστεύουμε πρέπει να βρίσκουν απαντήσεις στην πραγματικότητα.
Η ευχή όλων – όσων δεν είναι άρρωστοι – είναι να τελειώσει ο πόλεμος, να ανασυνταχθεί η Ουκρανία, να βρούμε έναν ασφαλή τρόπο να ζούμε στην ίδια ήπειρο με τη Ρωσία.
Ο πόλεμος όμως δεν τελειώνει αν δεν αναλύσεις την κατάσταση όπως έχει. Και δεν θα την αναλύσεις ποτέ όπως έχει, αν δε σκεφτείς λογικά.
Και φέρνω το εξής παράδειγμα το οποίο είναι και η αφορμή αυτής της σκέψης μου. Έγινε σαμποτάζ λέει στους αγωγούς Nord Stream και το σαμποτάζ το έκανε η Ρωσία.
Ναι, η Ρωσία είναι ένας γεωπολιτικός κίνδυνος για τη Δύση. Ναι, είναι μια δύναμη αναθεωρητική, που επειδή και η Ελλάδα έχει προβλήματα με την αναθεωρητική Τουρκία, σωστά είναι απέναντι. Ναι, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αντίκειται στο Διεθνές Δίκαιο και σε κάθε είδος ανθρωπιάς. Ναι, δεν είναι μια δημοκρατική χώρα. Ναι σε όλα αυτά.
Για να εξακολουθήσουμε όμως να είμαστε (ως δυτικός κόσμος) καλύτεροι από τη Ρωσία σε όλα αυτά, για να είμαστε ασφαλείς έναντί της και έναντι κάθε είδους αναθεωρητισμού, για να είμαστε πιο κοντά στο τέλος του πολέμου, για να είμαστε μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος, πρέπει να σκεφτόμαστε λογικά.
Και επανέρχομαι στο παράδειγμα. Η Ρωσία που κατασκεύασε τον αγωγό, που πλήρωσε τον αγωγό, που δικό της αέριο θα μετέφερε ο αγωγός, που ο ίδιος αυτός ο αγωγός είναι ο μοχλός της εναντίον των κυρώσεων, έκανε το σαμποτάζ;
Την ίδια ώρα, ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, έχει δηλώσει από μήνες πριν, μπροστά στον άφωνο Καγκελάριο της Γερμανίας, ότι ο αγωγός έχει τελειώσει.
Με το σαμποτάζ μάλιστα να γίνεται λίγες ημέρες μετά από δηλώσεις της Μέρκελ που έλεγαν κάτι πολύ συγκεκριμένο, αν και στην Ελλάδα παίχτηκαν με τίτλο “πάρτε στα σοβαρά την πυρηνική απειλή του Πούτιν”.
Πραγματικά, αν κάποιος στο δυτικό κόσμο δεν παίρνει στα σοβαρά την πυρηνική απειλή, πείτε το, να πάω σε κάποια χώρα το νότιου ημισφαιρίου να προλάβω και την άνοιξη.
Η Μέρκελ ωστόσο στην ίδια δήλωση έλεγε πως πρέπει να δούμε και αυτό που σήμερα είναι εκτός κάθε φαντασίας, δηλαδή το πως θα χτίσουμε ξανά τις σχέσεις μας με τη Ρωσία.
Γιατί με τη Ρωσία εμείς ζούμε στην ίδια ήπειρο, όχι οι ΗΠΑ. Και από αυτόν τον πόλεμο εμείς χάνουμε. Πρώτα η Ουκρανία και ύστερα όλοι εμείς. Ούτε οι ΗΠΑ χάνουν, ούτε η Ρωσία, τουλάχιστον τόσα όσα εμείς (οι Ευρωπαίοι).
Και επανέρχομαι στο παράδειγμα. Η Ρωσία δεν έχει κανένα συμφέρον να πλήξει τον αγωγό, το αντίθετο μάλιστα. Αν θέλεις να σκεφτείς λογικά, πρέπει να απαντήσεις σε δύο ερωτήσεις. Πρώτον, ποιος έχει συμφέρον να τον καταστρέψει και δεύτερον, ποιος έχει την ικανότητα να το κάνει.
Και ο συνδυασμός των απαντήσεων σε αυτά τα δύο σε καθοδηγεί.
Ακόμα κι αν αγνοώ σε αυτή τη σκέψη κάποιο σκέλος ή κάποια πληροφορία που δεν είναι για το ευρύ κοινό, έχω κάνει το πρώτο βήμα προς την αλήθεια, σκέφτομαι λογικά.
Ακόμα κι αν αποτύχεις, ας αποτύχεις ορθολογικά. Σου εξασφαλίζει πιθανότητες να βρεις την άκρη μακροπρόθεσμα, πολύ περισσότερο από το να κάνεις μαντεψιές ή να πηγαίνεις με δοξασίες.
Ο πόλεμος δεν τελειώνει με ιδεοληψίες, δεν τελειώνει με ψέματα, δεν τελειώνει με ευχές, δεν τελειώνει αν αγνοείς την πραγματικότητα. Τελειώνει με ρεαλισμό και γενναιότητα.
Και ο ρεαλισμός λέει ότι ο ρωσικός αναθεωρητισμός δεν είναι ανεκτός, αλλά η Ευρώπη πέρασε πολύ άσχημα στο Μεσαίωνα για να το ξαναζήσει.
Δεν γίνεται να αντιστρέφουμε την πραγματικότητα για να κολλάει με το αφήγημά μας. Και η πραγματικότητα λέει ότι ζούμε στην ίδια ήπειρο με τη Ρωσία. Η Μέρκελ έχει δίκιο.
Δεν βοηθάμε ούτε τους Ουκρανούς που χάνουν ζωές, σπίτια, φίλους, γειτονιές, ούτε τους Ρώσους που προσπαθούν να αποφύγουν την επιστράτευση, ούτε τους εαυτούς μας που θα τραβήξουμε τα πάνδεινα τα επόμενα χρόνια, αγνοώντας επιδεικτικά την πραγματικότητα.
Ο ορθολογισμός είναι πυρήνας του δυτικού τρόπου σκέψης. Δεν αξίζει να μάχεσαι για έναν δυτικό κόσμο, που δεν είναι δυτικός.
Αν αρχίσουμε να λέμε μπαρούφες, έχει παπάδες, αστρολόγους, σαμάνους και μάγους της φυλής, που είναι πιο πολλά χρόνια από εμάς στο κουρμπέτι. Θα τρέχουμε να μαζεύουμε τον κόσμο από τα χέρια των απατεώνων και των ακροδεξιών, αλλά θα είναι αργά.